در زمینه‌ی کارکرد صحیح خودروها، سیستم روشنایی بسیار اهمیت دارد. در حالی که ممکن است این قابلیت ماشین‌ها خیلی جدی گرفته نشود، لازم است اهمیت آن را چه در مواردی مانند ارتقای میدان دید راننده و چه در علامت دادن به بقیه خودروها به طور کامل درک کنیم. امروزه اتومبیل‌ها مهجز به انواع چراغ‌های مختلفی هستند که شاید برخی از راننده‌ها به‌طور کامل با کاربرد هر کدام آشنا نباشند. به همین دلیل باید بیشتر در مورد چراغ‌های مختلف ماشین و زمان استفاده از آن‌ها بدانیم. در این مطلب می‌خواهیم یک راهنمای مفید در مورد هر آن‌چه که شما از چراغ‌های ماشین باید بدانید، ارائه کنیم.
منظور از سیستم روشنایی ماشین چیست و چرا دانستن درباره آن‌ها مهم است؟
سیستم روشنایی هر خودرو، مجموعه‌ای از چراغ‌ها و لامپ‌هاست که به منظور ایجاد روشنایی، ارتباط با خودروهای اطراف و حفظ ایمنی سرنشینان استفاده می‌شوند. باید دقت داشت که اهمیت کارکرد صحیح سیستم روشنایی، فراتر از روشن کردن مسیر پیش روی راننده است و به طور مستقیم با امنیت سرنشینان، قوانین راهنمایی و رانندگی و نگهداری خودرو هم در ارتباط است.
- ارتقای دید: چراغ‌های ماشین نقشی حیاتی در تامین نور کافی برای راننده در شرایط خاص مانند شب یا شرایط آب و هوایی نامساعد دارند. پس اهمیت عملکرد صحیح آن‌ها برای جلوگیری از تصادف احتمالی بسیار زیاد است.
- ارتباط با سایرین و علامت دادن: آشنایی با چراغ‌های مختلف خودرو، برای هر راننده‌ای اهمیت دارد. با استفاده از این چراغ‌ها می‌توان پیام‌های مختلفی را به اطرافیان منتقل کرد. همچنین برخی قوانین راهنمایی و رانندگی ایجاب می‌کند به طور صحیح و اصولی از این چراغ‌ها استفاده شود.
- نگهداری خودرو: داشتن دانش کافی درباره تجهیزات روشنایی خودرو، به راننده کمک می‌کند تا بتواند به شکلی اصولی مشکلات احتمالی را شناسایی کند تا با رفع آن‌ها، امنیت خودرو و سرنشینان را تامین کند. بازدید دوره‌ای لامپ‌های درون چراغ‌های ماشین، بررسی سیم‌کشی و فیوزهای مربوطه و تعویض به موقع قطعات فرسوده یا سوخته باعث می‌شود همواره از کارکرد صحیح سیستم روشنایی مطمئن باشیم.
انواع چراغ‌های ماشین کدامند؟
چراغ‌های جلو
چراغ‌های جلو یا Headlight را می‌توان مهم‌ترین چراغ ماشین قلمداد کرد. وظیفه این چراغ‌ها، روشن کردن مسیر پیش روی خودرو است به نحوی که راننده دید کافی و مناسب را به دست آورده و ماشین‌های اطراف را از حضور خود مطلع کند. لامپ‌های به کار رفته در این چراغ‌ها به سه دسته کلی لامپ‌های هالوژن، ال‌ای‌دی و زنون تقسیم می‌شوند که هرکدام میزان روشنایی و عمر مفید مشخصی دارند. به طور کلی از چراغ‌های جلو در هنگام شب، طول و غروب خورشید که نور کم است و شرایط جوی خاص مانند باران و برف و مه استفاده می‌شود.
چراغ‌های جلو شامل دو بخش هستند. چراغ جلو نور پایین و نور بالا که هرکدام در شرایط خاص خود به کار می‌روند.
چراغ جلو نور پایین
چراغ نور پایین یا Low Beam، یکی از چراغ‌های جلوی ماشین است که از چراغ‌های جانبی کمی پرنورترند اما به اندازه‌ی چراغ‌های نور بالا، نور ندارند. این چراغ‌ها در هنگام رانندگی کمی با زاویه به سمت پایین می‌تابند و در اکثر زمان‌ها باید از این چراغ برای روشن کردن مسیر استفاده کرد. سوییچی که برای روشن کردن این چراغ ها در نظر گرفته شده، معمولا یا در میان دکمه‌های روی داشبورد یا روی دسته‌ی چراغ قرار گرفته است.
زمانی که به هر دلیلی دید راننده در جاده کم باشد، باید از این چراغ استفاده کنید. اگر خودتان بخواهید این زمان را برآورد کنید، به این موضوع توجه کنید که هرگاه دید شما در هنگام شب، یا در هوای نامساعد، کمتر از ۱۰۰ متر باشد، باید این چراغ‌های جلو را روشن کنید. چراغ نورپایین به گونه‌ای طراحی شده که باعث اختلال دید راننده‌‌ی خودروهای پیش رو نمی‌شود.
چراغ جلو نور بالا
این چراغ‌ها، پرنورترین چراغ‌های ماشین هستند. چراغ‌های نور بالا کمی بالاتر از چراغ‌های نورپایین که در قسمت قبل توضیح دادیم، قرار دارند. این چراغ‌ها را در شرایطی مانند رانندگی در جاده‌های خلوت بیرون شهر که نور محیط بسیار کم است باید استفاده کرد. سوییچ روشن کردن این چراغ‌ها عموما نزدیک به سوییچ چراغ‌های نور پایین است و ممکن است که در بعضی ماشین‌ها جدا باشد.
این چراغ‌ها تنها در زمانی که در جاده‌های تاریک رانندگی می‌کنید کاربرد دارند. وقتی به یک ترافیک نزدیک می‌شوید، عابر پیاده یا دوچرخه‌سوار به شما نزدیک می‌شود، پشت یک خودروی دیگر هستید، یا به سمت چپ متمایل می‌شوید، باید این چراغ‌های پرنور خود را خاموش کنید. نور زیاد این چراغ‌ها می‌تواند باعث آزار این افراد و منجر به تصادف شود.
چراغ‌های مه‌شکن
چراغ‌های مه‌شکن در شرایط جوی مه و غبار استفاده می‌شوند زیرا مه می‌تواند باعث انعکاس نور چراغ‌های اصلی شود. این چراغ‌ها معمولا هم در قسمت جلو و هم در بخش عقب ماشین قرار دارند. بعضی از مدل‌های ماشین‌ها، فقط چراغ مه‌شکن جلو یا فقط عقب را دارند. در بعضی از ماشین‌ها شما قبل از روشن کردن چراغ مه‌شکن باید ابتدا چراغ اصلی جلو را روشن کنید. در بعضی دیگر برای روشن کردن مه‌شکن باید سوییچ را بچرخانید.
زمان استفاده از این چراغ‌ها بسیار واضح است. هروقت در هوای مه‌آلود یا بارانی رانندگی می‌کنید و نور چراغ‌های جلو منعکس می‌شود و باعث کاهش دید شما می‌شود، بهتر است چراغ‌های مه‌شکن را روشن کنید. همچنین میتوانید وقتی دید شما در یک محیط تاریک کمتر از ۱۰۰ متر باشد، مه‌شکن‌ها را به منظور بهبود میدان دید خود روشن کنید. وقتی دید راننده بهتر شد باید این چراغ‌ها خاموش شوند زیرا باعث آسیب به دید دیگر رانندگان می‌شوند.
چراغ راهنما
چراغ‌های راهنما در تمامی گوشه‌های ماشین و در بعضی موارد حتی روی آینه‌های بغل قرار دارند. چراغ‌های زرد چشمک‌زن که روشن و خاموش می‌شوند را چراغ راهنما می‌گوییم. از این چراغ‌ها به منظور مطلع کردن اطرافیان از قصد راننده برای تغییر مسیر و یا گردش به یک سمت دیگر استفاده می‌شود.
اگر آزمون رانندگی داده باشید، باید بدانید چه زمانی باید از چراغ راهنما استفاده کنید. از چراغ راهنما زمانی که قصد چرخیدن به سمتی داشته باشیم استفاده می‌کنیم. سبقت گرفتن، تغییر مسیر ماشین در بزرگراه یا خیابان، ورود به پارکینگ و خارج شدن از پارک، از دیگر مواردی هستند که باید از چراغ راهنما استفاده کرد.
باید مراقب باشید که چراغ راهنما را خیلی زود یا خیلی دیر روشن نکنید.
چراغ‌های عقب و ترمز
چراغ‌های عقب عموما به رنگ قرمز هستند و در قسمت عقب ماشین قرار دارند. این چراغ‌ها همزمان با چراغ‌های جلو روشن و خاموش می‌شوند. پس اگر به‌صورت دستی یا اتوماتیک چراغ‌های جلو را روشن کنید، چراغ‌های عقب هم روشن می‌شوند.
چراغ‌های ترمز هم به رنگ قرمز هستند و در نزدیکی چراغ‌های عقب قرار دارند. این چراغ‌ها که با فشار دادن پدال ترمز روشن می‌شوند به راننده‌های پشت سر نشان می‌دهند که شما از سرعت خود کم کرده یا ترمز کرده‌اید.
این چراغ‌ها باید همیشه تمیز و سالم باشند. به منظور کم کردن خطر تصادف‌ها و حوادث، بهتر است به صورت دوره‌ای از سلامت و عملکرد صحیح آن‌ها اطمینان حاصل کنید. این چراغ‌ها به‌وسیله پلیس و در معاینه فنی خودرو چک شده و در صورت خرابی با این موارد روبه‌رو می شوید:
- یک تذکر شفاهی
- جریمه‌ی نقدی
- در صورت تکرار، توقیف خودرو
- عدم دریافت معاینه فنی
چراغ دنده عقب
این چراغ‌ها که در کاسه چراغ عقب تعبیه شده‌اند هنگامی روشن می‌شوند که دنده ماشین در حالت دنده عقب باشد. در بیشتر خودروها این چراغ به رنگ سفید است و هدف آن اطلاع دادن به افراد پشت ماشین از حرکت به سمت عقب و همچنین روشن کردن مسیر پشت سر راننده است. در بعضی ماشین‌ها چراغ دنده عقب در هر دو کاسه چراغ عقب قرار داده شده و در بعضی ماشین‌ها تنها در یک سمت قرار دارد.
بطور کلی در کشورهایی مانند ایران که راننده و فرمان در سمت چپ خودرو قرار دارد و اصطلاحا خودروها (left-hand drive) هستند، قوانین کلی برای لوازم یدکی به شرح زیر است:
- قطعات سمت راست: قطعات سمت راست همان قطعات سمت شاگرد هستند.
- قطعات سمت چپ: قطعات سمت چپ همان قطعات سمت راننده هستند.
چراغ خطر
چراغ خطر در واقع همان چراغ‌های راهنما هستند که در اطراف ماشین تعبیه شده‌اند و به طور همزمان روشن و خاموش می‌شوند. این چراغ‌ها برای نشان دادن حضور شما و یا هشدار دادن به دیگر راننده‌ها از خطر یا وجود مانع در جاده است. تمامی چراغ‌های خطر با هم روشن می‌شوند و چشمک‌زن هستند. دکمه‌ی خطر معمولا به‌شکل مثلثی روی نقطه‌ای از داشبورد قرار گرفته است.
زمانی که در یک خیابان یا جاده هستید و به هر دلیلی ماشین شما حرکت نمی‌کند، برای اطلاع به دیگر راننده‌ها در مورد این موضوع از چراغ خطر استفاده می‌کنیم.
توقف یا اعلام خطر شما می‌تواند به دلایل مختلفی باشد: تصادف، خرابی ماشین یا مواجه شدن با یک مانع در مسیر.
چراغ‌های جانبی یا چراغ های پارکینگ
چراغ‌های جانبی یا چراغ پارکینگ، در کاسه چراغ جلوی ماشین و در گوشه‌ی آن قرار گرفته است. این چراغ‌ها به اندازه‌ی چراغ‌های اصلی نور ندارند و راننده این چراغ را زمانی استفاده می‌کند که هوا خیلی تاریک نیست اما می‌خواهد که در ترافیک خودروها را متوجه خود کند.
سوییچ روشن کردن این چراغ معمولا در کنار چراغ‌های راهنما روی داشبورد قرار دارد.
اگر سرعت مجاز در جاده ۳۰ کیلومتر در ساعت یا کمتر باشد، شما نیازی به استفاده از این چراغ‌ها ندارید مگر اینکه:
- موقعیت مکانی شما خلوت باشد.
- در مسیر خود با یک ترافیک روبه‌رو شوید، به جدول نزدیک باشید و حداقل ۱۰ متر با یک تقاطع فاصله داشته باشید.
در صورتی‌که به هر دلیل اجتناب‌ناپذیری، در شرایط مه در جاده مجبور به پارک کردن ماشین باشید باید چراغ‌های پارکینگ را روشن کنید.
انواع لامپ‌های چراغ ماشین
تعجبی ندارد که همزمان با تغییرات و به‌روز شدن ماشین‌ها، لامپ‌های چراغ‌ها هم تغییرات زیادی داشته باشند. سازندگان عموما با توجه به تاثیرات محیط زیستی و میزان مصرف انرژی، تغییراتی در محصولات خود ایجاد می‌کنند. لامپ چراغ‌های ماشین امروزه در این مدل‌ها دیده می‌شوند:
- هالوژن
- ال‌ای‌دی
- زنون
چراغ‌های هالوژن
چراغ‌های هالوژن، پرطرفدارترین نوع چراغ‌ها هستند. این چراغ‌ها از مخلوطی از گازها، عموما نیتروژن و آرگون، و رشته‌هایی از جنس تانگستن (نوعی کروم) در داخل یک حباب شیشه‌ای تشکیل شده‌اند.
وقتی این رشته‌های فلزی گرم شوند، نور تولید می‌شود. این چراغ‌ها قیمت زیادی ندارند و به‌راحتی هم تعویض می‌شوند. اما در سال‌های اخیر خیلی مورد استقبال قرار نگرفته‌اند.
یک لامپ هالوژن استاندارد، ۱۳۰۰ لومن (واحد سنجش پخش نور) را تولید می‌کند که سطح مناسبی از روشنایی است اما در مقایسه با دیگر انتخاب‌ها، می‌توان گفت نور کمتری دارد. لامپ‌های هالوژن عمر کمتری نسبت به دیگر لامپها دارند. عمر متوسط این لامپها بین ۵ تا ۱۰ هزار ساعت است. بعد از این مدت باید آن‌ها را تعویض کرد.
گرمای غیرقابل استفاده و غیرضروری این لامپها بسیار غیرمفید است و جاده‌ها را به اندازه‌ی لازم روشن نمی‌کند.
چراغ‌های ال‌ای‌دی LED
چراغ‌های ال‌ای‌دی از سیستم روشنایی دو الکترودی پیروی می‌کنند و در حال حاضر از نظر مصرف انرژی، به‌صرفه‌ترین سیستم روشنایی است. این چراغ‌ها ۲۵۰ بار سریع‌تر از چراغ‌های هالوژن روشن می‌شوند و به همین دلیل به‌عنوان یک سیستم روشنایی خوب برای چراغ‌های عقب و راهنما هستند. عمر مفید این لامپها بسیار بیشتر از لامپ‌های هالوژن و زنون است و چیزی حدود ۲۵ هزار ساعت عمر می‌کنند.
منبع نوری ماندگار این چراغ‌ها، کوچک است و می‌توان طراحی‌های مختلفی برای آن در نظر گرفت که همین موضوع، دست تولیدکنندگان را برای طراحی مدل‌های متنوع، باز گذاشته است. این چراغ‌های جهت‌دار، از لامپ‌های هالوژن در همین وات، روشن‌تر هستند.
چراغ‌های ال‌ای‌دی، هنگام عبور جریان الکتریسیته، مقدار کمی گرما تولید می‌کنند و برای جلوگیری از آسیب به کابل‌های مجاور، نیاز به یک سیستم خنک‌کننده دارند. این سیستم‌های خنک‌کننده در موتور ماشین قرار گرفته‌اند. لامپ‌های ال‌ای‌دی، نسبت به لامپ‌های هالوژن، گران‌تر هستند.
چراغ‌های جلو زنون HID
HID مخفف عبارتی است که ترجمه آن می‌شود: تخلیه با شدت بالا. ساختار اصلی چراغ‌های HID، لامپ‌های زنون هستند. این لامپها، با گرم‌کردن گازها و بعضی فلزات، نور سفید یا آبی روشن تولید می‌کنند.
این لامپها، سه برابر روشن‌تر از لامپ‌های هالوژن با همین وات هستند. لامپ‌های HID ، نسبت به لامپ‌های هالوژن، به انرژی بیشتری برای راه‌اندازی نیاز دارند اما مصرف انرژی کمتر و ماندگاری بیشتری دارند. عمر مفید این لامپها حدود ۲۰ هزار ساعت است.
لامپ‌های زنون، نیاز به مراقبت بیشتری نسبت به دیگر لامپها دارند. باید توجه داشته باشید هر چراغی که روشن نمی‌شود باید به‌سرعت تعویض کرد. اگر یکی از این لامپها بسوزد و به موقع تعویض نشود، به علت بالا رفتن میزان جریان برق روی دیگر لامپها، ممکن است آن‌ها هم بسوزند. مشکلات در فیوز، سوکت یا کلیدها می‌تواند باعث نیم‌سوز شدن یا روشن نشدن چراغ‌های زنون شوند. به همین دلیل توصیه می‌شود که این چراغ‌ها خیلی زود به زود بررسی شوند.
چراغ‌های جلو زنون یا HID، در جاده کاملا مشخص هستند اما به دلایلی استانداردهای صنعتی را ندارند. یکی از این دلایل، هزینه‌ی مورد نیاز برای تولید فلزاتی است که این لامپها نیاز دارند و دلیل دیگر، تابش خیره‌کننده‌ی این لامپها است که می‌تواند باعث آزار دیگر رانندگان شود. یکی دیگر از دلایلی که مخالفان این لامپها به آن استناد می‌کنند، مدت زمان مورد نیاز برای رسیدن به نور زیاد در چراغ‌های زنون است.
نحوه روشن کردن چراغ‌های ماشین
برای روشن کردن چراغ‌های ماشین به صورت کلی مراحل زیر را انجام دهید:
- قرار دادن سوئیچ در حالت روشن: ابتدا باید سوئیچ ماشین را در حالت روشن یا استارت قرار دهید. بدون روشن کردن موتور هم میتوانید چراغ‌ها را روشن کنید. برخی خودروها برای روشن کردن چراغ نیازی به باز کردن سوییج ندارند.
- پیدا کردن کلید چراغ‌ها: اکثر ماشین‌ها یک کلید چرخشی یا دسته‌ای در سمت چپ فرمان دارند که مخصوص کنترل چراغ‌هاست.
- روشن کردن چراغ‌های کوچک (پارک): با چرخاندن اولین مرحله کلید یا کشیدن دسته مربوطه، چراغ‌های کوچک یا پارک روشن می‌شوند. این چراغ‌ها برای مواقعی استفاده می‌شوند که به نور کم نیاز است.
- روشن کردن چراغ‌های جلو (نور پایین): برای روشن کردن چراغ‌های اصلی ماشین، کلید را به مرحله دوم بچرخانید یا دسته را بیشتر بکشید. این نور در هنگام رانندگی در شب یا شرایط کم نور استفاده می‌شود.
- روشن کردن چراغ‌های نور بالا: برای روشن کردن نور بالا، باید دسته کنترل چراغ‌ها را به سمت جلو فشار دهید یا از کلید مخصوص روی دسته استفاده کنید. نور بالا برای جاده‌های تاریک و بدون ترافیک مناسب است.
- استفاده از چراغ‌های مه‌شکن: در صورت نیاز به چراغ‌های مه‌شکن، معمولاً کلید جداگانه‌ای برای آن‌ها وجود دارد که با فشردن یا چرخاندن آن، چراغ‌های مه‌شکن روشن می‌شوند. این چراغ‌ها برای دید بهتر در مه و شرایط جوی نامساعد هستند.
مطمئن شوید که هنگام رانندگی در شرایط مختلف، از چراغ‌های مناسب استفاده کنید تا امنیت شما و دیگر رانندگان تضمین شود.
جمع بندی
در نهایت می‌توان مجددا تاکید کرد که سیستم روشنایی خودرو را نباید تنها به دید لوازم جانبی نگاه کرد. بلکه وجود و عملکرد صحیح چراغ‌های ماشین نقشی حیاتی در مسیریابی راننده، امنیت خودرو و سرنشینان و ارتباط با دیگر راننده‌ها و عابران پیاده دارد. بنابراین آشنایی کلی با انواع چراغ‌ها و زمان و نحوه صحیح استفاده از آن‌ها برای هر راننده‌ای ضروری است. همچنین توصیه می‌شود با بررسی دوره‌ای تمام چراغ‌های خودروی خود همواره از سلامت و عملکرد درست آن‌ها مطمئن شوید. در صورتی که مالک هریک از خودروهای چینی هستید میتوانید انواع چراغ خودروهای چینی نظیر چراغ جک، چراغ لیفان، چراغ ام وی ام و … را از اعتماد یدک خریداری کنید.
